Τις μέρες που βιώνουμε όλοι μας, κυρίως όμως οι δήμαρχοι, αλλά και οι υποψήφιοι - υποψήφιοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες - την αναμπουμπούλα από τις πρώτες επίσημες ανακοινώσεις για την υλοποίησή του, διελαύνει της προσοχής μας μία σημαντικότατη παράμετρος. Είναι σωστό το timing της εφαρμογής αυτού του μοντέλου διοίκησης ή είναι άκαιρη η εφαρμογή του αυτή την συγκεκριμένη χρονική περίοδο; Μήπως είναι στρατηγικό σφάλμα το να προσπαθείς να δημιουργήσεις περιφερειακές κυβερνήσεις για τις οποίες έως σήμερα δεν υπάρχει η παραμικρή εμπειρία στην εφαρμογή τους, υπό τις παρούσες οικονομικές συγκυρίες, τις οποίες οι κυβερνώντες τις χαρακτηρίζουν τουλάχιστον ως «ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΎ» για την χώρα μας; Προφανώς, οι υπάρχουσες σημερινές Περιφέρειες καμία σχέση δεν έχουν με τις υπό διαμόρφωση νέες.
Οι υφιστάμενες έως σήμερα περιφέρειες αποτελούσαν απλά το «μακρύ χέρι» της κεντρικής διακυβέρνησης στην Περιφέρεια και δεν ήταν ούτε αυτοδιοικούμενες, ούτε δε οι εκπρόσωποί τους αιρετοί. Οι νεοσχεδιαζόμενες όμως Περιφέρειες πολύ μικρή σχέση υποτίθεται ότι θα έχουν με αυτό το μόρφωμα. Όταν μάλιστα γνωρίζουμε ότι θα απαιτηθεί ένα χρονικό διάστημα πάνω-κάτω της τάξεως των δύο θητειών για να θεωρήσουμε ότι έχει αποκτηθεί η κατάλληλη εμπειρία για την ορθή λειτουργία του νέου τρόπου διακυβέρνησης. (έχουμε ως προηγούμενο το παράδειγμα των αιρετών νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, παρόλο που εκεί υπήρχε προηγούμενη εμπειρία, διότι οι αλλαγές στην κατανομή αρμοδιοτήτων ήταν ελάχιστες). Το άκαιρο δε του θέματος έγκειται και σε θεωρητικό και σε πρακτικό-τεχνικό επίπεδο. Διότι όταν αυτό που ισχυρίζεσαι ότι χρειάζεσαι αυτή την περίοδο είναι η εφαρμογή σκληρής οικονομικής πολιτικής που σε πολλά σημεία θα συνοδευτεί και από ‘αναγκαία’ σκληρά αντιλαϊκά μέτρα, για τα οποία απαιτούνται κεντρικές πολιτικές και κεντρικές αποφάσεις και τις οποίες οι περιφερειακές διοικήσεις ή δεν θα θέλουν ή δε θα μπορούν να τις πάρουν.
Σε περίπτωση δε που τις πάρει η κεντρική κυβέρνηση, καταπατά από μόνη της την έννοια της περιφερειακής διοίκησης την οποία η ίδια θεσπίζει και θέτει σε λειτουργία. Εκτός αν πιστεύουμε ότι η αλλαγή νοοτροπίας θα είναι ένα πράγμα που θα γίνει αυτόματα. Και εκεί που οι περιφέρειες τα περίμεναν όλα από την κεντρική κυβέρνηση, αυτόματα θα μετατραπούν σε ΄χρηματοδότες’ του κράτους.(Μήπως ξεχνάμε ότι μία από τις βασικότερες αιτίες αντίδρασης των τοπικών αυτοδιοικήσεων είναι η κεντρική χρηματοδότηση για τη εκκίνηση της λειτουργίας του Καλλικράτη;).
Η άποψη δε που κυκλοφορεί, ότι θα γίνει οικονομία διότι λιγοστεύεις π.χ. τον αριθμό των εμπλεκομένων στη δημόσια διοίκηση, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και λαϊκίστικη επειδή είναι μόνο μια ωμή προσέγγιση της κατάστασης. Διότι, όντως λιγοστεύεις την οικονομική επιβάρυνση που αφορά π.χ. στον αριθμό των αντιδημάρχων, αλλά ταυτόχρονα κατακερματίζεις όλους τους και άλλους κεντρικούς μηχανισμούς στην περιφέρεια χωρίς να υφίσταται ταυτόχρονα η περιφερειακή εμπειρία στους μηχανισμούς.
Στοιχείο που θεωρητικά απαιτείται για να καταστεί εφικτή μια εθνική πολιτική.(Αλήθεια, ποιος περιφερειάρχης πιστεύετε π.χ. ότι θα επέβαλε υψηλούς φόρους στην περιφέρειά του διακινδυνεύοντας την μη επανεκλογή του;) Δεν θέλω βέβαια να αναφερθώ καθόλου σε τεχνικά θέματα, όπως π.χ. υπηρεσιακές μετακινήσεις καμιά διακοσαριά χιλιάδων υπαλλήλων. Όποιος πιστεύει ότι θα γίνουν απρόσκοπτα και χωρίς αναβρασμό και χρόνιες διαρκείς δικαστικές διαμάχες, πλανάται πλάνην οικτράν. Μήπως εν τέλει απωλέσαμε την σοφία που είχαμε παλαιότερα και η οποία έλεγε ότι σε δύσκολους καιρούς μαζεύεσαι και δεν ξανοίγεσαι;
Οι υφιστάμενες έως σήμερα περιφέρειες αποτελούσαν απλά το «μακρύ χέρι» της κεντρικής διακυβέρνησης στην Περιφέρεια και δεν ήταν ούτε αυτοδιοικούμενες, ούτε δε οι εκπρόσωποί τους αιρετοί. Οι νεοσχεδιαζόμενες όμως Περιφέρειες πολύ μικρή σχέση υποτίθεται ότι θα έχουν με αυτό το μόρφωμα. Όταν μάλιστα γνωρίζουμε ότι θα απαιτηθεί ένα χρονικό διάστημα πάνω-κάτω της τάξεως των δύο θητειών για να θεωρήσουμε ότι έχει αποκτηθεί η κατάλληλη εμπειρία για την ορθή λειτουργία του νέου τρόπου διακυβέρνησης. (έχουμε ως προηγούμενο το παράδειγμα των αιρετών νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, παρόλο που εκεί υπήρχε προηγούμενη εμπειρία, διότι οι αλλαγές στην κατανομή αρμοδιοτήτων ήταν ελάχιστες). Το άκαιρο δε του θέματος έγκειται και σε θεωρητικό και σε πρακτικό-τεχνικό επίπεδο. Διότι όταν αυτό που ισχυρίζεσαι ότι χρειάζεσαι αυτή την περίοδο είναι η εφαρμογή σκληρής οικονομικής πολιτικής που σε πολλά σημεία θα συνοδευτεί και από ‘αναγκαία’ σκληρά αντιλαϊκά μέτρα, για τα οποία απαιτούνται κεντρικές πολιτικές και κεντρικές αποφάσεις και τις οποίες οι περιφερειακές διοικήσεις ή δεν θα θέλουν ή δε θα μπορούν να τις πάρουν.
Σε περίπτωση δε που τις πάρει η κεντρική κυβέρνηση, καταπατά από μόνη της την έννοια της περιφερειακής διοίκησης την οποία η ίδια θεσπίζει και θέτει σε λειτουργία. Εκτός αν πιστεύουμε ότι η αλλαγή νοοτροπίας θα είναι ένα πράγμα που θα γίνει αυτόματα. Και εκεί που οι περιφέρειες τα περίμεναν όλα από την κεντρική κυβέρνηση, αυτόματα θα μετατραπούν σε ΄χρηματοδότες’ του κράτους.(Μήπως ξεχνάμε ότι μία από τις βασικότερες αιτίες αντίδρασης των τοπικών αυτοδιοικήσεων είναι η κεντρική χρηματοδότηση για τη εκκίνηση της λειτουργίας του Καλλικράτη;).
Η άποψη δε που κυκλοφορεί, ότι θα γίνει οικονομία διότι λιγοστεύεις π.χ. τον αριθμό των εμπλεκομένων στη δημόσια διοίκηση, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και λαϊκίστικη επειδή είναι μόνο μια ωμή προσέγγιση της κατάστασης. Διότι, όντως λιγοστεύεις την οικονομική επιβάρυνση που αφορά π.χ. στον αριθμό των αντιδημάρχων, αλλά ταυτόχρονα κατακερματίζεις όλους τους και άλλους κεντρικούς μηχανισμούς στην περιφέρεια χωρίς να υφίσταται ταυτόχρονα η περιφερειακή εμπειρία στους μηχανισμούς.
Στοιχείο που θεωρητικά απαιτείται για να καταστεί εφικτή μια εθνική πολιτική.(Αλήθεια, ποιος περιφερειάρχης πιστεύετε π.χ. ότι θα επέβαλε υψηλούς φόρους στην περιφέρειά του διακινδυνεύοντας την μη επανεκλογή του;) Δεν θέλω βέβαια να αναφερθώ καθόλου σε τεχνικά θέματα, όπως π.χ. υπηρεσιακές μετακινήσεις καμιά διακοσαριά χιλιάδων υπαλλήλων. Όποιος πιστεύει ότι θα γίνουν απρόσκοπτα και χωρίς αναβρασμό και χρόνιες διαρκείς δικαστικές διαμάχες, πλανάται πλάνην οικτράν. Μήπως εν τέλει απωλέσαμε την σοφία που είχαμε παλαιότερα και η οποία έλεγε ότι σε δύσκολους καιρούς μαζεύεσαι και δεν ξανοίγεσαι;
Στέργιος Γκανάτσιος
Διευθυντής ΚέντρουΤεχνολογικής ΄Ερευνας
Πρ. Πρόεδρος ΤΕΙ Δ. Μακεδονίας
από εφημερίδα Δυτική Μακεδονία 10/5/2010
